کد مطلب:188733 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:156
سعادت جامعه، در سایه ی حکومت رهبران الهی
امام باقر (ع) در بیان تأثیر حكومت ها و حاكمیت ها در سعادت و شقاوت ملت ها می فرماید:
خداوند فرموده است: هر ملتی كه در قلمرو اسلام، به ولایت و رهبری و حاكمیت پیشوای ستمگر و غیرالهی، گردن نهند، بی شك مورد عذاب و مجازات قرار خواهند گرفت؛ هر چند آن ملت در رفتار فردی خویش نیك و پرهیزكار باشند. هر ملتی كه در قلمرو اسلام به حاكمیت امام عادل و پیشوای الهی تن دهند، قطعا مورد عفو و رحمت قرار خواهند گرفت؛ هرچند در رفتار خویش خطاها و گناهانی داشته باشند [1] .
پیام واقعی این حدیث، تشویق مردم به انتخاب رهبری الهی برای جامعه است، نه باز نمودن راه توجیه برای گناهكاران! آنچه امام در این حدیث بیان داشته است، نظر به واقعیت هایی دارد كه با اندكی تأمل در تاریخ ملت ها قابل درك است؛ زیرا حكومت ها نقش عمده ای در صلاح و فساد ملت ها دارند. رهبری و حكومت صحیح، جامعه ی فاسد را در نهایت به سوی صلاح و ایمان سوق می دهد، و رهبری فاسد و غیر الهی، جامعه ی سالم و ایمانی را در نهایت، به سوی گناه و انحطاط می كشاند و در معرض عذاب الهی می نهد.
امام باقر (ع) در همین زمینه فرموده است:
صلاح و عزت و سلامت دین و مؤمنان به این است كه (حاكم جامعه ی اسلامی و
[ صفحه 127]
امانتدار بیت المال و منابع اقتصادی مسلمانان، مؤمن و متعهد باشد و) اموال جامعه به كسی سپرده شود كه حقوق را رعایت كرده و در مصارف بایسته آن را به مصرف رساند، و فساد دین و اهل دیانت از آنجا پدید می آید كه منابع مالی و اقتصادی جامعه در اختیار كسی قرار گیرد كه به عدل و حق رفتار نكرده آن را در مصارف لازم به كار نگیرد [2] .
در این روایت سه موضوع در ارتباط با هم مورد توجه قرار گرفته است:
1- حاكمیت (به عنوان اختیاردار منابع اقتصادی) 2- اقتصاد 3- دین و فرهنگ.
امام (ع) در، بیان از سویی، به نقش اساسی اقتصاد و چگونگی صرف منابع مالی، در عزت و ذلت جامعه و اعتلا و افول فرهنگ دینی مردم اشاره كرده است، و از سوی دیگر، نقش متولیان جامعه و حاكمان و فرمانروایان را در نحوه ی به كارگیری و مصرف اموال ملی یادآور شده، موضوع اخیر را محور اصلی صلاح و فساد دین و اهل دیانت دانسته است.
خداوند فرموده است: هر ملتی كه در قلمرو اسلام، به ولایت و رهبری و حاكمیت پیشوای ستمگر و غیرالهی، گردن نهند، بی شك مورد عذاب و مجازات قرار خواهند گرفت؛ هر چند آن ملت در رفتار فردی خویش نیك و پرهیزكار باشند. هر ملتی كه در قلمرو اسلام به حاكمیت امام عادل و پیشوای الهی تن دهند، قطعا مورد عفو و رحمت قرار خواهند گرفت؛ هرچند در رفتار خویش خطاها و گناهانی داشته باشند [1] .
پیام واقعی این حدیث، تشویق مردم به انتخاب رهبری الهی برای جامعه است، نه باز نمودن راه توجیه برای گناهكاران! آنچه امام در این حدیث بیان داشته است، نظر به واقعیت هایی دارد كه با اندكی تأمل در تاریخ ملت ها قابل درك است؛ زیرا حكومت ها نقش عمده ای در صلاح و فساد ملت ها دارند. رهبری و حكومت صحیح، جامعه ی فاسد را در نهایت به سوی صلاح و ایمان سوق می دهد، و رهبری فاسد و غیر الهی، جامعه ی سالم و ایمانی را در نهایت، به سوی گناه و انحطاط می كشاند و در معرض عذاب الهی می نهد.
امام باقر (ع) در همین زمینه فرموده است:
صلاح و عزت و سلامت دین و مؤمنان به این است كه (حاكم جامعه ی اسلامی و
[ صفحه 127]
امانتدار بیت المال و منابع اقتصادی مسلمانان، مؤمن و متعهد باشد و) اموال جامعه به كسی سپرده شود كه حقوق را رعایت كرده و در مصارف بایسته آن را به مصرف رساند، و فساد دین و اهل دیانت از آنجا پدید می آید كه منابع مالی و اقتصادی جامعه در اختیار كسی قرار گیرد كه به عدل و حق رفتار نكرده آن را در مصارف لازم به كار نگیرد [2] .
در این روایت سه موضوع در ارتباط با هم مورد توجه قرار گرفته است:
1- حاكمیت (به عنوان اختیاردار منابع اقتصادی) 2- اقتصاد 3- دین و فرهنگ.
امام (ع) در، بیان از سویی، به نقش اساسی اقتصاد و چگونگی صرف منابع مالی، در عزت و ذلت جامعه و اعتلا و افول فرهنگ دینی مردم اشاره كرده است، و از سوی دیگر، نقش متولیان جامعه و حاكمان و فرمانروایان را در نحوه ی به كارگیری و مصرف اموال ملی یادآور شده، موضوع اخیر را محور اصلی صلاح و فساد دین و اهل دیانت دانسته است.
[1] قال الله عزوجل: لا عذبن كل رعية في الاسلام دانت بولاية كل امام جائر ليس من الله، و ان كانت الرعية في أعمالها برة تقية، و لا عفون عن كل رعية في الاسلام دانت بولاية كل امام عادل من الله، و ان كانت الرعية في أعمال ها ظالمة مسيئة. بحار 27 / 193.
[2] ان من صلاح الدين و صلاح أهل الدين... ان تصر الاموال الي من يؤدي فيها الحقوق و يصطنع فيها المعروف، و ان من فساد الدين و فساد اهل الدين ان تصر الاموال الي من لا يؤدي فيها الحق و لا يصطنع فيها المعروف. مشكاة الانوار 466.